Overheidsopdrachten
Contact: Kris Lemmens en Maarten Somers
Coronavirus: richtsnoeren bij de beoordeling van de vormvoorschriften voor het inroepen van onvoorzienbare omstandigheden tijdens de uitvoering van overheidsopdrachten
Talrijke ondernemingen hebben de afkondiging van de ondertussen bekende coronamaatregelen (waaronder social distancing) en bijhorende gevolgen beschouwd als een onvoorzienbare omstandigheid en hebben aansluitend hun opdrachtgevers ingelicht dat deze omstandigheid een verstorende impact heeft op het contractueel evenwicht (art. 38/9 AUR 2017; art. 56 AUR 2013; art. 16, § 2 AAV). In het bedrijfsleven heerste evenwel onzekerheid / onduidelijkheid over de draagwijdte van de daarmee gepaard gaande impactmelding op het verloop en kosten van de opdracht. Gebeurt deze melding immers niet behoorlijk of niet tijdig, dan loopt de opdrachtnemer het risico op verval van zijn recht op termijnverlenging en schadevergoeding.
Op 14 april 2020 heeft de FOD Beleid en Ondersteuning, in samenwerking met de dienst Overheidsopdrachten van de Kanselarij van de Eerste Minister, op haar portaalwebsite Publicprocurement.be hieromtrent duiding gegeven.
1. Deadline in beginsel op 17 april 2020
De ingeroepen omstandigheden én de bondige impact op termijn en kosten van de opdracht moeten zo spoedig mogelijk schriftelijk kenbaar gemaakt worden en dit uiterlijk binnen de dertig dagen ofwel nadat ze zich hebben voorgedaan ofwel na de datum waarop de opdrachtnemer ze normaal had moeten kennen (art. 38/15 AUR 2017 en art. 35/16 AUR 2017; art. 52 AUR; art. 16, § 3 AAV). Ook als de aanbesteder op de hoogte is van de omstandigheden is het (zeker wat de opdrachten betreft waarop de AUR van toepassing zijn) noodzakelijk dat de opdrachtnemer de voormelde kennisgeving overmaakt (alsook een bondige weergave van de verwachte gevolgen op het verloop en de kostprijs meegeeft).
Coronavirus: de uitvoering van overheidsopdrachten van werken en COVID-19 update: to restart or not to restart, that is the question
Geconfronteerd met de gevolgen van de uitbraak van Covid-19 hebben de voorbije weken heel wat bouwbedrijven hun werven stilgelegd. Nu aannemers en opdrachtgevers zich stilaan hebben kunnen herorganiseren, stijgt het aantal werven dat heropend wordt. De vraag of en hoe herstart kan worden, blijft evenwel een moeilijke evenwichtsoefening. Verschillende overheden hebben recent initiatieven genomen om hieraan te trachten tegemoet te komen. Wij lijsten de belangrijkste ontwikkelingen voor u op.
1. Overheidsopdrachten van bepaalde federale aanbestedende overheden: maatregelen van 3 april 2020
In een mededeling van 3 april 2020 overloopt de federale overheid de maatregelen voor federale overheidsopdrachten en concessieovereenkomsten als onderdeel van haar federaal plan voor sociale en economische bescherming naar aanleiding van de gezondheidscrisis.
Volgens de federale overheid is het van belang dat “de opdrachten in uitvoering tijdens de crisis Covid-19 niet of zo kort mogelijk zouden worden onderbroken en zo snel mogelijk weer zouden worden heropgestart, om schade zowel in hoofde van de opdrachtnemer als in hoofde van de aanbestedende overheid te voorkomen”.
Ze bepleit daarbij soepelheid in het toestaan van termijnverlengingen. Dit is consequent met haar eerdere aankondiging om geen boetes of sancties te zullen opleggen aan opdrachtnemers van federale overheidsopdrachten, voor zover wordt aangetoond dat de vertraging of niet-uitvoering te wijten is aan COVID-19.
Coronavirus: Blijft de overheidsopdrachtenmarkt open? Coronavirus vs. gunning van overheidsopdrachten
Naast de duidelijke impact op de uitvoering van overheidsopdrachten (zie onze nieuwsbrief), heeft de huidige coronacrisis ook consequenties voor de gunningsfase.
1. Wat met uiterst spoedeisend te vervullen overheidsnoden t.g.v. de coronacrisis?
Om te beginnen staan aankopers in ziekenhuizen en andere publieke gezondheidsinstellingen onder immense druk om te voorzien in de toenemende behoefte aan medisch materiaal. Met mensenlevens op het spel, is de vraag hoeveel rek er zit op de overheidsopdrachtenregels die op dergelijke aankopen normaliter van toepassing zijn. Op 1 april 2020 heeft de Europese Commissie richtsnoeren hieromtrent gepubliceerd (link).
De Europese Commissie wijst op verschillende flexibele gunningsopties voor aankopers, waarvan de rechtstreekse gunning op basis van onderhandelingen zonder bekendmaking wegens dwingende spoed in de huidige fase de belangrijkste is (art. 42, § 1, b) Wet Overheidsopdrachten 2016 en art. 32, 2, c) Europese Richtlijn 2014/24/EU). Voor de toepassing van deze uitzonderingsprocedure is geen budgettaire grens bepaald, maar er gelden wel strenge voorwaarden. Het moet gaan om een onvoorzienbare gebeurtenis (1), er dient een dwingende spoed te bestaan die onverenigbaar is met de termijnen die gelden in geval van de “klassieke” gunningsprocedures (2), alsook een oorzakelijk verband tussen de twee voormelde elementen (3). Het voldoen aan de voorwaarden dient voor elke overheidsopdracht in concreto bewezen te worden. In verband met de huidige extra behoeften van ziekenhuizen en zorginstellingen, acht de Europese Commissie deze voorwaarden in principe voldaan. Echter, de Europese Commissie benadrukt dat aankopers voor het plaatsen van opdrachten geen beroep mogen doen op deze procedure als dat langer duurt dan het zou duren met gebruik van een transparante, al dan niet openbare procedure, met inbegrip van versnelde (openbare of niet-openbare) procedures.
Voor alle duidelijkheid, de Europese Commissie heeft enkel duiding gegeven over het gebruik van reeds bestaande flexibele aankoopinstrumenten in het kader van de huidige noodsituatie. De Belgische overheidsopdrachtenregels zijn geenszins uitgeschakeld.
Coronavirus: Waals Gewest – Tijdelijke opschorting van de verval- en beroepstermijnen
De Waalse regering heeft besloten om alle verval- en beroepstermijnen die in de Waalse wet- en regelgeving zijn vastgesteld, tijdelijk op te schorten.
De termijnen worden vanaf 18 maart 2020 opgeschort voor een periode van 30 dagen, die tweemaal met 30 dagen kan worden verlengd. De termijnen beginnen opnieuw te lopen op de dag na de publicatie van het besluit van de Waalse regering in het Belgisch Staatsblad waarin het einde van de opschortingsperiode wordt vastgelegd.
Coronavirus: de impact van de COVID-19 op de uitvoering van lopende overheidsopdrachten: enkele belangrijke aandachtspunten
Talrijke lopende overheidsopdrachten voelen de directe impact van de Coronacrisis, te meer in het licht van de strenge corona-maatregelen zoals o.m. uitgevaardigd bij Ministerieel Besluit van 18 maart 2020 houdende de dringende maatregelen om de verspreiding van het Coronavirus te beperken
Wellicht zullen er verschillende werven aan verlaagd rendement worden uitgevoerd en/of wordt overwogen om werken te vertragen dan wel stil te leggen.
Hieronder worden op hoofdlijnen enkele belangrijke aandachtspunten in dat verband aangeduid.
Toepasselijke wetgeving
Vooreerst dient te worden nagekeken wat het wettelijk kader is dat van toepassing is op de voorliggende overheidsopdracht:
- Opdrachten gepubliceerd vóór 1 juli 2013 zijn onderworpen aan de regels die zijn opgenomen in de bijlage bij het Koninklijk Besluit van 26 september 1996, met name de algemene aannemingsvoorwaarden voor de overheidsopdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten en voor de concessies voor openbare werken (hierna “AAV”).
- Opdrachten gepubliceerd tussen 1 juli 2013 en 29 juni 2017 zijn onderworpen aan de regels die zijn opgenomen in het Koninklijk Besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken (hierna "AUR 2013").
- Opdrachten gepubliceerd vanaf 30 juni 2017 zijn onderworpen aan de regels die zijn opgenomen in het Koninklijk Besluit van 14 januari 2013 zoals ingrijpend gewijzigd door het Koninklijk Besluit van 22 juni 2017 (hierna “AUR 2017”).
Al naargelang de geldende wetgeving, zijn er immers andere regels en voorwaarden van toepassing.
